Chàm sữa thường ghé thăm trẻ sơ sinh, tái diễn liên tục gây ngứa ngáy khó chịu. Hầu hết cha mẹ chưa hiểu rõ nguyên nhân khiến việc điều trị gặp khó khăn.
1. Vì sao trẻ sơ sinh hay bị chàm sữa?
1.1 Quá trình khởi phát chàm ở trẻ sơ sinh
Chàm sữa thường xuất hiện trong những tháng đầu đời
Chàm sữa (eczema hoặc lác sữa) thường xuất hiện trong những tháng đầu đời, với dấu hiệu điển hình là các mảng đỏ, li ti trên má, trán và da đầu, sau đó lan ra vùng gấp khớp, cổ tay, cổ chân. Bệnh thường bùng phát – dịu đi – tái phát, khiến da trẻ ngày càng khô, dày, dễ bong tróc nếu không chăm sóc đúng cách.
1.2 Cơ chế tổn thương da dẫn đến chàm
Da của trẻ sơ sinh vốn có lớp hàng rào bảo vệ rất mỏng. Khi hàng rào này suy yếu, nước trong da bốc hơi nhanh, khiến da khô căng và nứt nẻ. Đồng thời, các chất gây kích ứng từ môi trường như bụi, hóa chất dễ xâm nhập hơn, gây viêm – ngứa – đỏ, đặc trưng của chàm sữa.
Da của trẻ sơ sinh vốn có lớp hàng rào bảo vệ rất mỏng
C1.3 Nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc chàm sữa
- Di truyền: Trẻ có nguy cơ cao nếu bố mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc bệnh dị ứng, hen suyễn, mề đay hoặc viêm da cơ địa.
- Cơ địa dị ứng: Những trẻ mang cơ địa nhạy cảm thường dễ bị chàm sữa.
- Thay đổi môi trường sống: Không khí ô nhiễm, độ ẩm thấp hoặc sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ có thể là tác nhân kích hoạt bệnh .
- Chế độ dinh dưỡng của mẹ và trẻ: Mẹ ăn các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, trứng, sữa, đạm cao,… khiến sữa mẹ mang kháng nguyên gây dị ứng cho trẻ. Trẻ dùng sữa công thức giàu đạm cũng có thể kích ứng da.
- Rối loạn miễn dịch: Đường ruột – hệ miễn dịch chưa hoàn thiện khiến trẻ không đủ khả năng chống lại các chất kích ứng, dẫn đến viêm da .
- Tiếp xúc trực tiếp với chất gây kích ứng: Bao gồm lông động vật, hóa chất trong sữa tắm và xà phòng giặt, bụi nhà,…
- Ảnh hưởng từ thai kỳ: Mẹ căng thẳng, stress trong thời kỳ mang thai có thể làm tăng nguy cơ dị ứng ở trẻ.
2. Cách chăm sóc và phòng ngừa chàm sữa
2.1 Chăm sóc làn da cho trẻ bị chàm
- Tắm đúng cách: Nên dùng nước ấm (~37°C), mỗi lần tắm không quá 10 phút, tránh chà xát vùng da tổn thương. Sau tắm, dùng khăn bông mềm thấm khô nhẹ nhàng. Hạn chế tắm quá nhiều, chỉ 1–2 lần/tuần nếu bệnh nặng hoặc da quá khô.
- Dưỡng ẩm đều đặn: Thoa kem dưỡng ẩm là bước quan trọng nhất. Chọn sản phẩm phù hợp da nhạy cảm, bôi ngay sau tắm để khóa ẩm. Nên dùng 2 lần/ngày, đặc biệt trước khi ngủ .
- Giữ da khô thoáng: Thay bỉm thường xuyên, mặc đồ cotton thoáng mát, giặt sạch và tránh lông thú cưng.
- Chọn sữa tắm chuyên biệt: Dùng loại dịu nhẹ, không chứa mùi, chất tẩy mạnh để tránh kích ứng .
- Sử dụng thuốc điều trị phù hợp: Nếu bùng phát nặng, bác sĩ có thể kê thuốc corticoid nhẹ dùng trong 5–7 ngày. Tuyệt đối không tự ý dùng corticoid trong thời gian dài để tránh biến chứng như teo da, mất sắc tố, suy tuyến thượng thận.
2.2 Phòng ngừa tái phát chàm sữa
- Dọn dẹp môi trường sống và hạn chế chất dị ứng: Giữ nhà cửa luôn khô sạch, tránh phấn hoa, mạt bụi, nấm mốc, lông thú, sử dụng chất giặt tẩy nhẹ nhàng.
- Chế độ ăn của mẹ khi cho con bú: Hạn chế thực phẩm dễ dị ứng – hải sản, trứng, sữa, thực phẩm lên men, gia vị cay để giảm lượng kháng nguyên vào sữa mẹ.
- Kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm trong nhà: Tránh để phòng quá nóng, quá lạnh hoặc độ ẩm thay đổi đột ngột .
- Giặt quần áo và đồ chơi đúng cách: Dùng detergents dịu nhẹ, giặt kỹ, phơi nắng để loại bỏ vi khuẩn và bụi .
- Cho trẻ mặc đồ cotton mềm, tránh len hoặc sợi tổng hợp: Chất liệu thoáng khí, thấm mồ hôi giúp giảm kích ứng da.
3. Khi nào nên đến bác sĩ?
Chàm sữa thường tự cải thiện khi trẻ lớn hơn 2–4 tuổi, nhưng nếu trẻ có dấu hiệu:
- Da chảy nước, nứt nẻ, đóng vảy dày;
- Có dấu hiệu nhiễm khuẩn: da đỏ, rỉ dịch, mùi hôi;
- Quấy khóc nhiều, ăn ngủ kém;
- Tái phát nhiều lần hoặc nặng hơn;
… thì hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa da liễu hoặc nhi để được chăm sóc, dùng thuốc và theo dõi phù hợp.
Hiểu rõ vì sao trẻ sơ sinh hay bị bệnh chàm sữa giúp cha mẹ không chỉ chăm sóc đúng hướng mà còn phòng ngừa hiệu quả. Việc kết hợp chăm sóc da đúng cách, điều chỉnh chế độ ăn, môi trường sống và lắng nghe cơ thể con sẽ giúp trẻ nhanh lành và giảm tái phát. Nếu bạn gặp khó khăn trong chăm sóc, hãy chủ động liên hệ bác sĩ để được tư vấn phù hợp.